20 April, 2009
Her yıl 28 Nisan'da, bütün dünya, işbaşındayken ölen, sakat kalan ya da hastalanan işçileri anıyor.
Sayıları ne kadar? İş kazalarında sakatlanma ve ölümlerle ilgili sağlıklı verilerin derlenmesi çok zor. Bu konuda en güvenilir uluslararası kaynak ILO. ILO'nun tahminlerine göre, her yıl işle ilgili olarak küresel düzeyde iki milyon ölüm oluyor. Her gün 5.000'den fazla insanın ölmesi demek bu. Üstelik bu tahminler genellikle düşük tutuluyor. İş kazası sonucu ölümlerin ve sakatlanmaların istatistiklere girebilmesi için resmi makamlarca “kabul edilmesi” gerekiyor. Oysa her ölüm ve sakatlanma resmi makamlarca “iş kazası sonucu ölüm ya da sakatlanma” olarak kabul edilmiyor.
İşkazalarıyla doğrudan ve açık nedensellik bağı bulunan işçi ölümleri kabul ediliyor. İşten kaynaklanan hastalıklar nedeniyle ölümler ise nadiren kabul ediliyor. Kanser bu tür ölüm nedenlerinden biri. Bu durumlarda çok az sayıda meslek hastalığı resmi istatistiklerde görünüyor.
Birçok işçinin sakatlığı, hastalığı ve hatta ölümü kayıtlara hiç girmiyor. Oysa işçilerin tazminat değerlendirmeleri ve sigorta primleri bu istatistiklere dayanıyor. Bu durumda, işverenler iş kazalarını örtbas ederek bildirmemek için özel çaba harcıyorlar.
Bunun için çeşitli yöntemler uygulanıyor. Sözgelimi, iş kazasında sakatlanmış işçi işyerine getiriliyor ve böylece sakatlığın “kayıp zaman” sayılması önleniyor. Ayrıca, “davranışa dayalı” güvenlik programları gibi gelişmiş psikolojik teknikler uygulanıyor. Yaygın yöntemlerden biri de iş kazası bildiriminin yapılmasından sonra disiplin ya da işten atma tehditleri uygulamasıdır.
Sonuç olarak, 28 Nisan rakamlarla değil, insanlarla ilgili. Gelecek hafta, Salı günü, bir an duralım ve geçinmek uğruna hayatlarını ya da sağlıklarını kaybeden insanları hatırlayalım. Sonra, güvenli ve sağlıklı işyerleri için mücadeleyi güçlendirelim.